Peki, Anne Babalarımız Nasıldı?
Anne baba olarak hepimiz mutlu ve sağlıklı çocuklar yetiştirmek istiyoruz ve elimizden gelen her şeyi yapıyoruz ancak bazen istemeden hatalara düşebiliyoruz. Ya da bazı anne babalar biraz daha ilerisine giderek toksik adı verdiğimiz boyuta ulaşabiliyorlar.
Ne yazık ki bu durum çocuklara duygusal ve zihinsel hasar vererek sağlıklı birer yetişkin olmalarının önüne geçebiliyor.
Toksik kelimesi “canlı organizmalarda görülen zehir” olarak tanımlanmaktadır. Toksik ebeveyn durumunda ise karşılıklı anlayış yerini, öfke ve duygusal manipülasyon gibi olumsuz duygulara bırakır.
Anne baba olarak çocuklarımızın üzerinde tüm hayatlarını etkileyecek düzeyde büyük bir etkiye sahibiz. Bizler de aynı şekilde anne ve babalarımızın yaklaşımları ile şekillendik. Yaşadığımız psikolojik durumların tek sebebi olarak ebeveynlerimizi gösteremesek de en temel rollerden birisi oldukları söylenebilir. Bizler mükemmel değiliz, anne babalarımız da mükemmel değillerdi. Hatalı anne baba yaklaşımı ile toksik anne baba yaklaşımını bu noktada karıştırmamak gerekir. Hatalı davranışların telafisi olabilecekken toksik – zehirleyici – tutumlar çok daha zor telafi edilebilmektedir. Her ebeveyn ile çocuğu arasında sorun yaşanabilir, anne baba çocuğuna kızabilir, azarlayabilir ancak fiziksel ve sözlü şiddetin olduğu durumlar zehirleyici olarak tanımladığımız tutumlardır.
Anne ve baba olarak kendimizi değerlendirmenin yanında çocuklarımızın yerine geçelim ya da gerçekten çocukluğumuza geri dönelim. Elimize bir kağıt kalem alalım ve dünyaca ünlü psikoterapistler Susan Forward ve Craig Buck’ın “Toxic Parents/ Zor Bir Ailede Büyümek” adlı kitabından yararlandığımız “Annem – Babam ile İlişkimde Kendimi Böyle Hissediyorum” testini cevaplayalım.
Size uygun olan cevaplara evet, uygun olmayanlara ise hayır cevabını veriniz.
1. Çocukluğunuzda anne babanızın tutumlarıyla ilgili sorular
Anne veya babanız size kötü ve değersiz bir çocuk olduğunuzu söyledi mi? Size hakaret edip sizi sürekli eleştirdi mi?
Sizi cezalandırırken hiç fiziksel şiddete başvurdu mu?
Anne veya babanız hiç depresyon geçirdi mi? Veya anne veya babanızın içinde bulunduğu diğer ruhsal sıkıntılardan ya da fizikse bir rahatsızlık yüzünden size olan ilgilerinde ciddi bir eksiklik yaşadınız mı?
Problemleriyle baş edemeyen anne veya babanıza sizin bakmanız gerekti mi?
Anne veya babanızdan korkar mıydınız?
Anne veya babanıza karşı davranışlarınızda öfkenizi ifade etmekten çekindiniz mi? Öfkenizi ifade ettiğinizde korktuğunuz başınıza geldi mi?
2.Yetişkin hayatınızda kendinizle ilgili sorular
İlişkilerinizde kendinizi yıkıcı ve kötü davranan kişi olarak görür müsünüz?
Birisine çok yakın olduğunuzda canınızı yakacağını veya sizi terk edeceğini düşünür müsünüz?
İnsanlardan en kötüsünü mü beklersiniz?*Ya da genel olarak hayattan?
Kim olduğunuzu, ne hissettiğinizi ve ne istediğinizi bilmekte zorlanır mısınız?
Gerçek düşüncenizi bilirlerse insanların sizi sevmeyeceklerinden korkar mısınız?
Başarılı olduğunuzda endişelenir ve birinin sizin herhangi bir açığınızı yakalayacağından korkar mısınız?
Ortada bariz bir neden yokken*öfke*ya da üzüntü yaşar mısınız?
Mükemmeliyetçi misiniz?
Dinlenmek veya güzel vakit geçirmek sizin için zor mu?
Tüm iyi niyetinize rağmen kendinizi anne babanız gibi davranırken (olumsuz davranışlar sergilerken) bulur musunuz?
3.Yetişkin hayatınızda anne babanızla ilişkinize dair sorular
Anne babanız size hala çocuk muamelesi yapıyorlar mı?
Hayatta verdiğiniz önemli kararların çoğunda anne babanızın onayı doğrultusunda mı hareket ediyorsunuz?
Ailenizle geçireceğiniz zaman öncesi ve sonrasında yoğun bir duygusallık ya da fiziksel sorunlar yaşıyor musunuz?
Anne babanızla fikir ayrılığında olmak sizi korkutuyor ya da endişelendiriyor mu?
Anne babanız maddi imkânlarını kullanarak hayatınızı yönlendirmeye mi çalışıyorlar?
Anne babanızın hislerinden, ruh hallerinden kendinizi sorumlu hissediyor musunuz? Mutsuzluklarının sizin suçunuz olduğunu düşünüyor musunuz?
Onları mutlu etmek sizin sorumluluğunuz gibi mi hissediyorsunuz?
Test bitti…
Eğer evet cevaplarınız testin üçte birinden fazla ise bu testi düzenleyen*Susan Forward ve Craig Buck’ın*söylediklerine bakalım.
“Anne ve babanıza olan bağımlılığınız tartışılmaz ve maalesef duygusal hayatınızı onlar kontrol ediyor.”
Her birimiz küçükken anne ve babamızın içimize ektiği zihinsel ve duygusal tohumlarla büyüyoruz.*Kimi ailelerde bu*tohumlar sevgi, saygı ve bağımsızlık kaynağı olurken, ne yazık*ki birçok ailede tohumların arasında korku, yaptırım ve suçluluk*duyguları da bulunuyor. Bu tohumlar biz büyüdükçe filizleniyor*ve yetişkinlik hayatımızda duygularımızı, davranışlarımızı,*dolayısıyla başkalarıyla kurduğumuz ilişkileri etkiliyor.”
Kitabı okuduğunuzda hayatımızın eğer varsa toksinlerden temizlenmeyeceği kesin. Ancak istersek bir şeyleri değiştirebileceğimiz en önemlisi de kendi çocuklarımız için neleri yapmamamız gerektiği ile ilgili bir çok bilgi edinebiliriz.
*Susan Forward-Craig Buck, Zor Bir Ailede Büyümek,*İletişim Yayınları.
Uzm. Psk. Psikoterapist Nuray Özben Avşar
www.noaterapi.com ibaresi eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Nuray Özben Avşar’ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
